Koolstofdoelstellingen, greenwashing... Groene kwesties die dit najaar in Brussel in de gaten moeten worden gehouden

Op het gebied van pure ESG-regelgeving is de grootste tegenslag ingeleid op 26 februari met de presentatie van de eerste zogenaamde "omnibus"-wetgeving die vooral gericht is op het schrappen van de richtlijnen inzake informatie over duurzaamheid (CSRD) en zorgplicht (CSDDD), die te beperkend worden geacht voor bedrijven.

Over dit voorstel wordt momenteel onderhandeld door het Europees Parlement en de Raad van de EU - de instelling die de lidstaten samenbrengt - waar zich geen meerderheid lijkt af te tekenen voor het behoud van deze twee emblematische teksten. Maar dit is lang niet de enige hervorming die op stapel staat en een schaduw werpt over de Green Deal van Europa. Hier zijn vier milieukwesties die dit najaar in de gaten moeten worden gehouden.

DE MILIEU-OMNIBUS

Het voorstel van 26 februari was slechts de eerste in een lange reeks van "omnibus" hervormingen, waarbij een aantal bestaande wetten worden gewijzigd om de excessen van de "bureaucratie" te verminderen. Sindsdien heeft de Commissie zes van dergelijke initiatieven voorgesteld, waaronder het meest recente, gewijd aan de chemische industrie, die begin juli voor opschudding onder NGO's zorgde.

Deze tekst is onder andere bedoeld om verzoeken van cosmeticafabrikanten om vrijstelling van het verbod op het gebruik van bepaalde stoffen te vereenvoudigen, zoals stoffen die zijn ingedeeld als kankerverwekkend, mutageen of giftig (zogenaamde "CMR" stoffen) in het geval van inademing of inslikken (maar niet wanneer er een risico wordt vastgesteld in het geval van blootstelling van de huid), of om de beperkingen voor producenten van meststoffen te versoepelen.

En dat is nog niet alles: het volgende ontwerp van deze omnibus, dat mogelijk in oktober wordt voorgesteld, zal verschillende onderdelen van de milieuwetgeving aanpakken, op het gebied van de circulaire economie, industriële emissies en afvalbeheer (waarschijnlijk de Kaderrichtlijn Afval of de Richtlijn industriële emissies en veehouderij). Op het menu staan a priori: de afschaffing van verschillende rapportageverplichtingen, evenals de versnelling van milieubeoordelingen in het kader van de afgifte van industriële vergunningen.

DE RICHTLIJN "GROENE BEWERINGEN

De richtlijn over "expliciete milieuclaims" was het onderwerp van een wetgevend psychodrama in Brussel aan het begin van de zomer. Tot ieders verrassing kondigde de Europese Commissie aan dat ze deze ambitieuze tekst, die bedoeld is om greenwashing tegen te gaan, eenvoudigweg zou intrekken.

Het voor 2023 voorgestelde ontwerp, ook bekend als de "richtlijn inzake groene claims", zou de laatste onderhandelingsfase ingaan. De rechtvaardiging die de Commissie gaf, was om micro-ondernemingen, die alle kans hadden om door de onderhandelaars te worden vrijgesteld, te beschermen tegen de omslachtige bepalingen van de richtlijn.

Hoewel de Commissie snel op haar beslissing terugkwam na verontwaardiging van de linkerkant van het Europees Parlement en groene NGO's, heeft het project er toch onder geleden. Met de vinger gewezen door rechts en uiterst rechts, zag de richtlijn de meerderheid die het had aan de tafel van de 27 instorten nadat het Italië van Giorgia Meloni haar aanvankelijke steun introk.

"Het Deense voorzitterschap werkt momenteel samen met de Commissie en binnen de Raad om te proberen de onderhandelingen nieuw leven in te blazen," vertelde de Italiaanse centrist Sandro Gozi, rapporteur in het Europees Parlement, ons vandaag. Eco" of "groene" goederen, "koolstofneutraal", "geproduceerd met hernieuwbare energie", of met "x% gerecyclede inhoud"... De tekst zou bedrijven moeten verplichten om de wetenschappelijk onderbouwde aard van dit soort communicatie vooraf in de hele Unie te laten controleren. Maar zal dit binnenkort het licht zien? Dat valt te betwijfelen.

DE DOELSTELLING VOOR 2040

De moeizame discussies die de 27 lidstaten momenteel voeren over hun klimaatdoelstelling voor 2040 spreken boekdelen over de degradatie van deze kwesties op de Europese politieke agenda. Op 2 juli stelde de Europese Commissie voor om de doelstelling van 90% minder broeikasgassen in 2040 wettelijk vast te leggen, het minimum dat de EU volgens de wetenschappelijke consensus nodig heeft om haar verplichtingen in het kader van het Akkoord van Parijs na te komen.

Het oorspronkelijke idee van de Europese uitvoerende macht was om deze "klimaatwet 2040" aan te nemen vóór de COP 30, die van 10 tot 21 november in Belém (Brazilië) zal worden gehouden. Niets is minder zeker. Bij gebrek aan consensus hebben een tiental aarzelende landen, waaronder Frankrijk en Duitsland, erop aangedrongen de kwestie opnieuw ter sprake te brengen tijdens de top van Europese leiders die gepland staat voor 23 en 24 oktober. "Deze lidstaten willen hun verschillende eisen bespreken over de kosten van groene maatregelen, de aanvaardbaarheid ervan voor het publiek en Europese klimaatnormen die te streng worden geacht voor bedrijven", vat Les Echos samen. "De obsessie van Frankrijk is niet om klimaatambities tegenover industrieel concurrentievermogen te zetten, maar om de voorwaarden te scheppen waarin onze Europese industrie onze klimaatambities kan ondersteunen", betoogde Agnès Pannier-Runacher, de ontslagnemende minister voor Ecologische Transitie, op 18 september in Brussel.

Geschreven door Les Surligneurs: Clément Solal, journalist

Proeflezer: Vincent Couronne, doctor in Europees recht

Dit document is automatisch vertaald met Deepl.